Ciepło Dla Lubina
Konieczna reanimacja
systemu ciepłowniczego LGOM
Systemy ciepłownicze w regionie eksploatują głównie spółki należące do Grupy Kapitałowej KGHM:
Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. w Legnicy, Energetyka Sp. z o.o. w Lubinie oraz KGHM S.A.
Eksploatowane przez te spółki nieefektywne sieci są zasilane przez źródła wytwórcze – elektrociepłownie i ciepłownie. Najstarsze funkcjonujące kotły zostały wybudowane blisko 60 lat temu. Wykorzystywane w nich paliwo stanowią wysokoemisyjne: gaz ziemny zaazotowany, ale przede wszystkim miał węglowy. Niektóre źródła systemowe przekraczają aktualne normy emisyjne - EC Polkowice w roku 2023 odnotowały je w zakresie NOx i pyłów, a w przypadku Legnicy centralna ciepłownia przy ul. Dobrzejowskiej nie spełnia przepisów konkluzji BAT, a od 1 stycznia 2023 działa niezgodnie z aktualnym pozwoleniem zintegrowanym, a co za tym idzie niezgodnie z posiadaną koncesją.
Rok 2022 był ostatnim rokiem, w którym posiadający duże instalacje spalania paliw mogli korzystać z tzw. derogacji ciepłowniczych, a mianowicie w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. mogli emitować do powietrza tlenki azotu, dwutlenek siarki i pył, na poziomach standardów, które zostały określone w pozwoleniach zintegrowanych jako obowiązujące na dzień 31 grudnia 2015 r. W tym czasie spółki GK KGHM w różnym stopniu poradziły sobie z dostosowaniem źródeł do nowych norm. W Polkowicach i Lubinie ENERGETYKA sp. z o.o. dobudowała instalacje oczyszczania spalin do istniejących, leciwych kotłów węglowych. Natomiast w Legnicy WPEC nie wykonał wymaganych prawem inwestycji i przez ponad dwa lata zanieczyszcza powietrze w mieście i okolicy produkując ciepło w starych, niemodernizowanych kotłowniach węglowych.
Jest to o tyle niebezpieczne, że na zdrowie ludzi, poprzez emitowany pył zawieszony PM10, oddziałują metale ciężkie, w tym bardzo toksyczny arsen. Na terenie Legnicy w dniu 28.06.2023 roku Główny Inspektor Ochrony Środowiska ogłosił na okres 6 miesięcy (do 31.01.2023) Powiadomienie o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu docelowego substancji w powietrzu dla arsenu (przeczytaj>).
Mieszkańcy Legnicy zostali również ostrzeżeni poprzez system RCB o złej jakości powietrza – przekroczenie PM10 w dniu 11.01.2024 oraz . 28.12.2024 roku. Rok 2025 przyniósł dodatkowo wzmożenie komunikatów o prognozach przekroczenia PM10.
WPEC na terenie miasta Legnicy zdecydował się na realizację spóźnionej o ponad 2 lata inwestycji – budowy centralnej ciepłowni gazowej, która najpewniej w najbliższym czasie zostanie oddana. Analiza funkcjonujących źródeł gazowych pozwala postawić kolejną tezę, że CENY CIEPŁA Z NOWEGO ŹRÓDŁA BĘDĄ ISTOTNIE WYŻSZE NIŻ AKTUALNIE OBOWIĄZUJĄCE. Dodatkowo wydatek inwestycyjny przekraczający 100 mln PLN nie spowoduje osiągnięcia statusu efektywnego systemu ciepłowniczego w Legnicy.
Z uwagi na realizację inwestycji, która nie spowoduje osiągnięcia efektywności systemu, nie będącej źródłem kogeneracyjnym, stawiamy tezę, że BUDOWA CIEPŁOWNI GAZOWEJ NA UL. NIKLOWEJ STOI W SPRZECZNOŚCI ZE STRATEGIĄ ENERGETYCZNĄ UNII EUROPEJSKIEJ ORAZ POLITYKĄ ENERGETYCZNĄ POLSKI. Jest to jaskrawy przykład braku profesjonalizmu i kompetencji wśród menedżerów WPEC, w zakresie kreowania nowoczesnych rozwiązań energetycznych. Dzieje się to bez większej refleksji, w otoczeniu często zmieniających się zarządów Spółki, rad nadzorczych, jak również departamentów nadzoru właścicielskiego i energetyki w KGHM. Warto również przeanalizować szereg pomniejszych wątpliwych decyzji WPEC w ostatnim okresie, jak np.: likwidacja kogeneracji gazowej w Złotoryi, brak inwestycji w kotłowniach węglowych w Ścinawie, Chojnowie czy Chocianowie, jak również odmowa przyłączenia do systemu wybudowanej przez Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej TERMAL nowoczesnej, preizolowanej sieci ciepłowniczej na osiedlu Ustronie IV w Lubinie.
Ostatnie lata przyniosły rekordowe straty sieciowe infrastruktury WPEC w Lubinie, lawinowo przyrastającą liczbę awarii oraz dynamicznie rosnące ceny ciepła. Ten okres to niestety bardzo zły czas dla ciepłownictwa w całym Zagłębiu Miedziowym... Stawiamy kolejną tezę, że W SFERZE CIEPŁOWNICTWA NIE WYPEŁNIA SIĘ POLITYKI ENERGETYCZNEJ POLSKI, NIE UWZGLĘDNIA SIĘ RACHUNKU EKONOMICZNEGO, INTERESU SPOŁECZNEGO, WPŁYWU PODEJMOWANYCH DECYZJI NA ŚRODOWISKO ORAZ TREŚCI KODEKSÓW I POLITYK IMPLEMENTOWANYCH W GRUPIE KAPITAŁOWEJ KGHM POLSKA MIEDŹ S.A.
Przedzawałowy stan ciepłownictwa w Lubinie
Systemy ciepłownicze z uwagi na realizację dostaw energii cieplnej do urzędów, budynków służących ochronie zdrowia, szkół, osiedli mieszkaniowych czy przedsiębiorstw wypełnia znamiona definicji infrastruktury krytycznej, a firmy ciepłownicze mogą być uznane za podmioty strategiczne. W związku z tym planowanie i organizacja zbiorowych dostaw ciepła, które jest zadaniem własnym gminy jest szczególnie ważnym działaniem na rzecz bezpieczeństwa.
Opisując aktualną sytuację ciepłownictwa w Lubinie oraz przedstawione w dokumencie pt. „Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Miejskiej Lubin do roku 2039” plany spółek ciepłowniczych, można stwierdzić następujące fakty:
-
System ciepłowniczy miasta Lubina w perspektywie roku 2028 będzie NIEEFEKTYWNY
Zgodnie ze Sprawozdaniem z działań, mających na celu osiągniecie efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego, procentowy udział ciepła pochodzącego z kogeneracji w łącznej ilości ciepła dostarczonego do systemu ciepłowniczego Lubina w 2023 roku wyniósł 68,25%. Powyższe nie spełniało kryterium wymaganych dla systemów efektywnych. Sytuację zmienił rok 2024, gdzie w źródłach zasilających Lubin wyprodukowano 0,045% ciepła z OZE – w rzeczywistości współspalono z węglem niewielką część biomasy oraz wyprodukowano 74,51% ciepła z kogeneracji. Zgodnie z interpretacją zarządu ENERGETYKI Sp. z o.o. system stał się efektywny, ponieważ spełnia kryterium produkcji ponad 50% ciepła, które pochodziło z OZE i kogeneracji w sumie. Nie zmienia się istotnie wysoki wskaźnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej dla sieci ciepłowniczej WPEC w Lubinie, który w roku 2023 wyniósł 1,161 a w roku 2024 - 1,151. Poziom ten nie umożliwia uzyskania wymaganych standardów energetycznych dla nowych inwestycji budowlanych, które mogłoby korzystać z ciepła sieciowego.
Ponadto brak planów budowy nowych źródeł wytwórczych, zastępujących aktualnie eksploatowane ponad 50-cio letnie kotły węglowe stawia pod znakiem zapytania po roku 2027, gdzie zmienia się definicja systemu efektywnego, bezpieczeństwo, ale również samą możliwość dostaw ciepła systemowego dla Lubina.
Plany inwestycyjne spółek ciepłowniczych ujęte w aktualizacji "Założeń do planu…" nie przewidują wymaganych inwestycji, które poprawią sytuację. Dla najbardziej zaawansowanego projektu Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej TERMAL SA - „Budowa źródła biomasowego i sieci ciepłowniczych umożliwiający wykorzystanie wytworzonej energii cieplnej w Lubinie”, z uwagi na brak realizacji Zarządzenia Prezydenta Lubina 0050.27.2022 z dnia 28 stycznia 2022 o wniesieniu aportem działki pod budowę tej inwestycji przez Gminę, przyznana przez NFOS dotacja została cofnięta, co spowodowało zablokowanie realizacji tej ważnej dla miasta inwestycji. Spółka wystąpiła z roszczeniem i wniosła do sądu pozew przeciwko Gminie Miejskiej Lubin.
Wskazany powyżej projekt budowy źródła biomasowego był przygotowywany od 2016 roku przez Spółkę oraz Miasto Lubin. Ustalenia z Gminą Miejską Lubin dotyczące lokalizacji elektrociepłowni (ul. Skłodowskiej Curie działka 2/5 obręb 9) miały wpływ na uchwaloną w roku 2017 zmianę planu przestrzennego zagospodarowania dla tego terenu, dopuszczając wytwarzanie energii z biomasy i odpadów komunalnych.
-
Jakość systemu przesyłowego miasta Lubina z uwagi na olbrzymie straty sieciowe oraz dynamicznie rosnącą liczbę awarii powoduje, że bezpieczeństwo energetyczne związane z dostawami ciepła dla Lubina jest ZAGROŻONE.
„Udział strat ciepła przesyłanego sieciami WPEC kształtuje się na bardzo wysokim i niekorzystnym poziomie, w 2023 r.: 20,7% (w 2021 r.: 18,9%) dodatkowo wykazując tendencję wzrostową. Średnie straty w spółkach ciepłowniczych z terenu województwa dolnośląskiego, wg raportu URE „Energetyka cieplna w liczbach - 2022” wynosiły 14% (średnia ogólnokrajowa: 12%)”. Jeszcze bardziej niepokojącą informację przedstawiono w zakresie ubytków wody sieciowej, która w roku 2021 osiągnęła poziom 750% (7,5 krotność zładu), a w roku 2023 – 1070% (10,7 krotność zładu) - to ponad 90 milionów litrów uzdatnionej, zdemineralizowanej wody.
Szacunkowa wartość całkowitych rocznych strat systemu ciepłowniczego w Lubinie, wg aktualnych stawek taryfowych może przekroczyć nawet 18 mln PLN. Warto zauważyć, że z uwagi na działalność górniczą KGHM PM S.A., zasoby wody w mieście Lubin są bardzo małe. Istotnie niepokojącą okolicznością wpływającą również na poziom bezpieczeństwa i efektywność dostaw ciepła jest dynamicznie rosnąca liczba awarii infrastruktury sieciowej. W ostatnich 3 latach liczba awarii wzrosła o 100%! (z 40 w roku 2021 do ponad 80 w roku 2024).
-
Kondycja finansowa spółek ciepłowniczych Lubina jest bardzo słaba
Autorzy opracowania nie przeanalizowali tego ważnego aspektu jakim jest sytuacja finansowa spółek ciepłowniczych, która w istotny sposób determinuje zdolność zaciągania zobowiązań na realizację niezbędnych inwestycji. Wszystkie podmioty ciepłownicze aktywne w Lubinie: Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej TERMAL S.A., WPEC w Legnicy S.A. oraz Energetyka Sp. z o.o. (właściciel pakietu 100% akcji WPEC) znajdują się w bardzo poważnej sytuacji finansowej. Zsumowane wyniki z ostatnich 7 lat MPEC TERMAL przekraczają stratę w wysokości 5,5 mln PLN. WPEC w Legnicy S.A. oraz Energetyka Sp. z o.o. tworzą Grupę Kapitałową Energetyki (GKE). Suma wyników z ostatnich 7 lat tej grupy odnotowuje stratę ponad 524 mln PLN. Zobowiązania tych spółek urosły również do olbrzymiej kwoty ponad 860 mln PLN na koniec roku 2023.
Brak statusu efektywności systemu ciepłowniczego (ograniczone możliwości korzystania z funduszy celowych) oraz bardzo słaba kondycja finansowa spółek ciepłowniczych powodują, że prawdopodobieństwo realizacji pożądanych inwestycji jest bardzo małe. W związku z tym przyszłe bezpieczeństwo energetyczne dotyczące dostaw ciepła dla odbiorców Lubina staje pod wielkim znakiem zapytania.
-
Ceny ciepła w Lubinie to jedne z najwyższych w województwie dolnośląskim
Poniższe zestawienie pokazuje, że koszty ciepła w dostawach dla odbiorców w mieście Lubin są na bardzo wysokim poziomie. Wg przeprowadzonych analiz własnych najprawdopodobniej tylko mieszkańcy Głogowa płacą za ciepło więcej niż mieszkańcy Lubina. Natomiast wrocławianie mają ciepło tańsze o ponad 30%.
-
Zaniechania związane z ustawowymi obowiązkami gminy w zakresie planowania i organizacji zbiorowego zaopatrzenia w ciepło – brak bieżącej analizy stanu systemu ciepłowniczego i weryfikacji wykonania zaplanowanych inwestycji w poprzednich edycjach „Aktualizacji założeń…”,
Na sytuację obecnego stanu ciepłownictwa w Lubinie istotny wpływ miały zarówno historyczne działania Prezydenta Lubina jak również jego zaniechania dotyczące wymaganej aktywności w zakresie planowania i organizacji zbiorowego zaopatrzenia w ciepło na terenie Gminy Miejskiej Lubin – brak realizacji zadań własnych gminy zgodnie z art. 7 Ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 18 Ustawy prawo energetyczne.
-
Niewykorzystany w pełni potencjał dotyczący współpracy między gminami
Potencjalnym kierunkiem dla rozwoju produkcji ciepła i energii elektrycznej w kogeneracyjnych źródłach rozproszonych i źródłach energii odnawialnej może być idea funkcjonowania klastrów bądź spółdzielni energetycznych. Klastry energii dają możliwość współpracy dla przedsiębiorców, jednostek samorządu terytorialnego oraz wytwórcy energii, jak również innych podmiotów zainteresowanych wprowadzaniem innowacyjnych rozwiązań m.in. w gospodarce energetycznej. Możliwość decentralizacji systemów zaopatrzenia odbiorców w energię, którą stwarza koncepcja klastra czy spółdzielni energetycznej, związana jest z poprawą bezpieczeństwa energetycznego oraz wzrostem efektywności wytwarzania, przesyłu i użytkowania energii, co jest istotne w kontekście poprawy stanu środowiska i jest szczególnie ważne w aktualnej sytuacji kryzysu na rynku nośników energii, jako konsekwencji wojny w Ukrainie.
Podobną idee ma Lubiński Klaster Energii (LKE), który powstał w roku 2023 z inicjatywy MPEC TERMAL S.A., i do którego akces przystąpienia złożyły wszystkie gminy powiatu lubińskiego oprócz Gminy Miejskiej Lubin.
Obecnie budowana strategia LKE doprecyzowuje warunki współpracy gmin powiatu i podmiotów energetycznych, które w naturalny sposób mogą dotyczyć rozwoju wspólnych projektów związanych z odnawialnymi źródłami energii takich jak: przeprowadzenie inwestycji fotowoltaicznych (realizacja programu budowy własnych źródeł PV zasilających przepompownie i oczyszczalnie ścieków), biogazownie czy układy kogeneracyjne zasilane biomasą.
Na szczególną uwagę zasługuje również pominięty przez autorów Opracowania Europark Lubin – blisko 400 hektarowa strefa aktywności gospodarczej, która powstała ok 2016 roku na obszarze gmin Miejskiej i Wiejskiej Lubin. Do tej pory strefa nie ma ani jednego inwestora. Jedną z głównych przyczyn braku zainteresowania w świetnie skomunikowanym obszarze jest brak zasilania w zieloną energię. W Opracowaniu autorzy również nie wspomnieli o potencjalnych wspólnych inicjatywach energetycznych gmin, które mogą pomóc w ożywieniu strefy.
Dlatego stawiamy tezę, że twierdzenie autorów, że „W chwili obecnej brak jest przesłanek do współpracy między Miastem Lubin a Gminą Lubin w zakresie odnawialnych źródeł energii” nie jest prawdziwe.
...cdn
